Binnen een gezonde organisatiecultuur is sociale veiligheid onmisbaar. Toch komt het vertrouwen binnen teams ook wel eens onder druk te staan, waardoor medewerkers zich onveilig gaan voelen. Dat zegt Marije Pathuis, loopbaancoach en trainer bij Menea. Roddelen, een gebrek aan openheid en negatieve aannames over collega’s krijgen dan de overhand. “Medewerkers durven zich niet meer te uiten, geen feedback te geven – en die al helemaal niet te ontvangen.”
Waarom sociale veiligheid zo belangrijk is
Sociale veiligheid gaat over meer dan alleen respectvolle omgangsvormen op de werkvloer. In een sociaal veilige werkomgeving voelen mensen zich gesteund, gezien en vrij om zichzelf te zijn. Dit zorgt voor meer betrokkenheid, meer productiviteit en minder werkstress. “Wanneer dat vertrouwen ontbreekt, zie je dat de communicatie stokt. En dat heeft grote impact op de samenwerking en teamprestaties,” legt Marije uit.
Een gebrek aan sociale veiligheid brengt niet alleen de sfeer in gevaar, maar verhoogt ook het risico op langdurige uitval door werkstress. Het is dus van groot belang dat je een onveilige sfeer op de werkvloer tijdig (h)erkent.
‘Reageren vanuit je eigen referentiekader leidt tot onbegrip’
Volgens Marije ligt de grootste uitdaging op het gebied van sociale veiligheid in communicatie. “Wat leeft er bij jou? Wat heb jij nodig? Hoe stemmen we dat met elkaar af? Het begint allemaal met die vragen. Maar wat je vaak ziet, is dat mensen vanuit hun eigen referentiekader reageren, zonder stil te staan bij waar dat gedrag vandaan komt of wat de drijfveren van de ander zijn. Dat zorgt voor onbegrip.”
Als trainer bij Menea begeleidt Marije regelmatig trainingen en teamcoachingssessies die helpen dit patroon te doorbreken. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is vertrouwen; de basis van de piramide van Lencioni. Dit model brengt de 5 factoren in kaart die essentieel zijn voor een goede teamsamenwerking. “De eerste stap in zo’n coachingstraject is elkaar beter leren kennen, je kwetsbaar durven opstellen. Pas daarna kun je ook meer begrip voor elkaar krijgen. Dat is spannend, maar essentieel om vertrouwen te herstellen en een team weer in balans te brengen,” aldus Marije.
Inzicht in communicatie en gedrag
Een ander belangrijk onderdeel van die trainingen is inzicht krijgen in de eigen communicatiestijl en die van anderen. Tools zoals DISC en inzichten vanuit het NLP-communicatiemodel helpen deelnemers begrijpen waarom zij anders op dezelfde situatie reageren dan hun collega’s. “Als je snapt hoe jouw ‘filters’ werken en dat die van een ander anders zijn, kun je veel meer begrip opbrengen voor die ander,” legt Marije uit. “Dat inzicht verandert alles.”
Tijdens de sessies leren deelnemers ook om zich bewust te worden van hun oordelen. “Het brein wil het liefst altijd gelijk hebben over bestaande overtuigingen. Maar als je durft te twijfelen aan je eigen perceptie en openstaat voor een ander, gebeuren er magische dingen.”
Samen bouwen aan een sociaal veilige werkomgeving
Leidinggevenden spelen volgens Marije een sleutelrol in het signaleren en bespreekbaar maken van sociaal onveilige situaties. Een goede leidinggevende staat volgens haar tussen de mensen, verkleint de machtsafstand en bevordert open communicatie. “Die roept niet: team, los het maar samen op. Ze moeten niet alleen betrokken zijn, maar ook het goede voorbeeld geven: empathie tonen, actief luisteren en ruimte bieden voor feedback.”
Daarbij is het belangrijk dat leidinggevenden zich bewust zijn van hun eigen communicatiestijl en hoe deze overkomt op anderen. “Als je als leidinggevende begrijpt dat niet iedereen denkt zoals jij, kun je de behoeften van je team beter aanvoelen en erop inspelen. Dat versterkt niet alleen het vertrouwen, maar motiveert ook het hele team om samen te bouwen aan een sociaal veilige werkomgeving.”
Herken je jouw team of organisatie in deze uitdagingen?
We gaan graag met je in gesprek over een oplossing op maat. Samen bepalen we het doel en een passende strategie, die je kunt blijven inzetten om de verandering ‘aan’ te laten staan.